जेसन पींत, SDB, उद्यावर, उडुपी (MA कोंकणी)

प्रस्तावना

ह्या मोटव्या लेखनांत हांवें कोंकणी भाशेंत, कोंकणी लोका विशीं आनी आमगेले भाशे विशीं संशोधन कसल्या पांवड्यार (हंतार) आसा आनी खंय मेरेन पावूंक जाय म्हळ्ळें विशीं म्हगेले विचार मांडल्यात. गोंयांत कोंकणीचे नामनेचे साहित्यकार महाबळेश्वर सैल हांणी आपल्या एका उलोवपांत एक भोव म्हत्वाचो विशय मांडलो – कोंकणींत साहित्य आतां खूब (मस्तू) आसा, गरज आसा आतां संशोधनाची. आमच्या शेजारच्या मराठी, कन्नड, मल्याळ भासां कडे तुळा केल्यार कोंकणी भाशेचें आनी आमगेल्या समाजाच्या इतिहासाच्या विशयाचेर कितल्या उणें पांवड्याचें संशोधन जालां म्हळ्ळें आमकां स्पश्ट दिसता. संशोधन करूंक जायते दाखले वा स्त्रोत (resources) जाय. कोंकणी भास, लोक आनी दायज (heritage) म्हणटना पौराणीक (scriptural), संग्रहीत (archival), संशोधनात्मक पुस्तकां आनी मुखार करच्या संशोधन विशयाचेर हांगा दिलां.

पौराणीक दाखले (scriptural sources)

पुराणांचेर आधारून (हिंदूं समाजांत वेद, पुराण आनी हेर, क्रिस्तांवां मदें बायबलाचेर) आमकां कांय संकेत (pointers) मेळटात. जशें जाग्यांचीं नांवां, ताणीं केल्लो वावर. कोंकणी भास आनी लोकांलो इतिहास समजूंक आमकां तीं उपकाराक पडटात. पूण ताचेर खोलायेन अभ्यास जांवक जाय. विज्ञानाचे नदरेन त्यो गजाली आमी पळेंवच्यो पडटल्यो. श्री परशुरामान बाण मारून कोंकण रचलें, बायबलांत देवान स दिसां भितर संवसार रचलो, हें धार्मीक नदरेन खरें जायत, लोकालो विस्वासूय जायत, पूण विज्ञानाचे नदरेन मनशाची उत्पत्ती कशी जाली? हाका जाप कितें? पुराणीक दाखले वाचतना निमगिलें, तो चमकलो, आशिल्लो/ नाशिल्लो, चेरडूं, रामु, सीते हीं उतरां गोंयांतूय प्रचलीत आशिल्लीं म्हळ्ळें स्पश्ट जाता. पोरणे कोंकणींत करि (कर – do), सांगि (सांग – tell), हाडि (हाड – bring ) आनी असलीं क्रियापदां अशीं गोळटालीं. देखून, आधुनीक कोंकणींत तांचें नकारात्मक रूप – करिना, सांगिना, हाडिना अशें जाता. करना, सांगना, हाडना न्हय. असले संशोधन जांवक जाय. कोंकणी समाजाक लागू जांवचीं कांय पुस्तकां हांगा दिल्यांत. पुराणीक (पौराणीक) तशींच सांप्रदायीक पुस्तकां हांगा हांवें दिल्यांत.

1. जुजे जेर्सन द कुन्हान संपादीत केल्लो – स्कंद पुराणांतलो, सह्याद्री खंड (1877)
2. श्रीपाद व्यंकटेश वाघळे हांणी संपादीत केल्लें – कोंकणाख्यान (1909)
3. दो. ऑलोविन्यु गॉमेशान संपादीत केल्लें – सोळाव्या शेंकड्या आदलें कोंकणी रामायण (1996)
4. दो. रॉकी मिरांदान संपादीत केल्लो – कोंकणी भारता (सोळाव्या शेंकड्या आदली हात बरपां, 2011 उजवाडायिल्लीं)

 संग्रहीत दाखले (archival sources)

कोंकणी लोकांक आनी आमगेले भाशेक संबंदीत भारतांत सोळाव्या शेंकड्या थावन संग्रहीत केल्ले जायते दाखले आसात. ते आतां लोकांच्या उपयोगा खातीर उपलब्द आसात. भारतीय रायांनी, तुर्की फार्सी नवाबांनी, युरोपियन अधिकारींनी हें पुंजयलां. तांच्या आधारान आमकां आमचो इतिहास समजूंक जायतो आदार मेळटा. हालींच आलन प्रभूलें Goa’s Inquisition, Facts, fiction and factoids हांतूं संग्रहीत दाखल्यांच्या आदारान गोंयच्या उच्च वर्गीय लोकांनी (हिंदू वेपारी, क्रिस्तांव सेनापती) सयत पुर्तुगेजांक कसो पाटिंबो/ तेंको दिल्लो म्हळ्ळें स्पश्ट जाता. पिसुर्लेंकाराच्या आनी वि. एन. कुडवाच्या पुस्तकांनी पुर्तुगेज सरकारा खातीर काम करतल्या थळाव्या कोंकणी सरदार, सुभेदार, दुभाशीक, वैद्य, सोनार, वेपारी, सामंत हांची एक लांब वळेरीच/ पट्टीच आसा. आख्ख्या भारतांत कृष्ण शणै पुर्तगालाक वचून पयलो सरदारकी (knighthood) पदवी जोडिल्लो कोंकणी मनीस. फ्रेंक कोन्लोनान आनी उर्मिळा पाटीलान GSB समाजाच्या इतिहासा विशीं कांय रोमांचक इतिहासीक आनी वास्तवीक गजाली आपल्या पुस्तकांनी दिल्यात. गोंयांत पुर्तुगेजांचो आदार घेवन थळाव्या बामणांनी देवस्थानांत कशी वेवस्था हाडली म्हळ्ळें आमकां त्या काळांत दिसता. ह्या संदर्भाचीं कांय पुस्तकां हांगा दिल्यांत.

1. Arquivos Nacionais da Torre do Tombo. ‘Armário Jesuítico’, Maço 89b. Biblioteca Nacional de Lisboa, Cod. 846.
2. Baião, António, ed., A Inquisição de Goa: Correspondência dos inquisidores da Índia 1500–1630, 1930.
3. Kudva, V. N. History of the Dakshinatya Saraswats, Chennai, 1972.
4. Machado (Prabhu), Alan, Goa’s Inquisition, Facts, fiction and factoids, ATC Publications, 2022.
5. Pissurlencar, Panduronga S. S., Agentes da Diplomacia Portuguese na India (Hindus, Muculmanos, Judeus e Parses), Bastora, 1952.
6. Pissurlencar, Panduronga S.S., ed., Tombo da ilha de Goa e das terras de Salcete e Bardez, Bastorá, 1952.
7. Regulamento da Mazanias, Devasthan regulation, Portuguese Government of Goa, (English translation – 1933) 1886.

 आतां मेरेन जाल्लें संशोधन

संशोधकांचीं संशोधनां आमकां आतां मेरेन उजवाडाक हाडिल्ल्या पुस्तकांनी आमगेले भाशेची आनी लोकाल्या इतिहासाची बरी म्हायती दितात. GSB सामाजाचेर वास्तवीक रितीन केल्ले दोन व्यक्ती उर्मिळा पाटील आनी फ्रेंक कोन्लोन. हिंदू समाजांत बामण न्हय आशिल्ल्या बहुजन समाजाचो इतिहास पराग परबो आमकां दिता. गोंयांत सुरवातेक क्रिस्तांव धर्माचो प्रसार मिशनरी लोकांनी कसो केल्लो, हे विशीं आंतोनी देकोस्ताच्या पुस्तकांत आमकां वाचूंक मेळटा. असलीं सबार पुस्तकां आमकां आमच्या लोका विशीं आनी भाशे विशीं म्हायती दितात.

1. Patil, Urmila Rajshekhar, “Conflict, Identity and Narratives: The Brahman Communities of Western Indian from the Seventeenth through Nineteenth Centuries”, 2010.
2. Conlon, Frank F., “Caste by Association: The Gauda Sarasvata Brahmana Unification Movement”, The Journal of Asian Studies, 33(3), 351-365, 1974.
3. Parobo, Parag D., India’s First Democratic Revolution: Dayanand Bandodkar and the Rise of Bahujan in Goa. New Perspectives in South Asian History series, vol. 2. New Delhi: Orient Blackswan Private Limited, 2015
4. D’Costa, Anthony, The Christianization of the Goan Islands 1510-1567, 1965.

 सोंपणी

कोंकणी लोकांलो इतिहास एक उत्तम रोमांचक इतिहास. आमी राय नासतानाय अधिकार केलो. राज्य नासतानाय राजवट चलयली. रायाळ आसरो नासतना आमगेली भास तिगयली/ उरयली. पूण आमगेल्या ह्या इतिहासांत आमी चड म्हत्व पुर्तुगेजांक दिलो. आमगेल्या वीर योधांक, आड नदर केल्या. भाशेचेरूच नदर घाल्यार पि. जी. कामत, प्रो. जनार्धन, माधव पै हीं नांवां आनी तांच्या वावरा विशीं आमकां आयकूंक मेळना. कित्याक?  कृष्ण शणै, म्हाल पै, तिमय्या नायक, आबे फारिया, कांदोळेचे पींत आनी हेर कितलेशे कोंकणी विरांची कथा आनी व्यथा, इतिहासाच्या पानांनीच लिपून उरल्या. नवे कोंकणी पिळगेन हाचेर अभ्यास करून आमगेल्या गिरेस्त इतिहासा विशीं आमकां उजवाडांवक जाय.

ऊठ रे कोंकणी मनशा!

लांब जियेंव कोंकणी, जय कोंकणी!

• Next