एक वरसांत बारा म्हयने आसात. कालगणनेचे भारतीत पद्दत प्रमाण वरसाचो आरंभ चैत्र मासांत जावुन फ़ालगुणांत पूर्ण जाता. खगोळशास्त्राचे नेमानुसार सैमांत (प्रकृती) जावचीं स्थित्यंतर प्रमाणेन भूयंचेर बदलप येता वेगवेगळे मासांत नवेंपण दिसुंक येता. हाचे निरूपणच बाराम्हासांची परिकल्पना.

बाराम्हासांची वर्णन नवीन कांय न्हयं. 3000 वरसांचे फ़ाटि ऋगवेद आनी यजुर्वेदांत भूंयतणेचेर  वेगवेगळे समयाचेर जांवची प्राकृतिक बदलपाचें चित्रण पळोवुंक मेळता. 2300 वरसांचे फ़ाटी काळिदास महाकवीले ऋतुसंवार काव्यांत खूब वर्णन केलेलें आसा. विष्णुधर्मोत्तर पुराणाचे चित्रसूत्र म्हळ्ळे अध्यायांत भारतीय ऋतुचक्राचे वर्णनेचे बुनयाद दिस्ता. पुरातन कालांत जीणेची शैली ऋतुंची न्हयंतर म्हयन्यांची बदलप प्रमाणेर चलत आशिलें. वरसाचे सुरुवाताक येवचो चैत्र मासाचे वर्णन अशें आसा:

                      उदकांचे तळयेक मोतयांची मेखला

                      गोमटे प्रमोदांक चंद्रिमाचो उजवाड 

                      आंब्याचे बनांक फ़ुलांचे वर्ल पांगरून

                      लोकांक शोभाय दितलो हो चैत्र मास 

महाकवी काळिदासाच्या ऋतु संवाराचे पयलो ऋतु वसंत वर्णनेचे पयले चरणाचे पयली पंख्ती ही. असलो चैत्र मास आमगेले तुमगेले घराचे फ़ाटी आसचे बागायतांत आपण्यालो अस्तित्व दाकयता. मोग्र्यांची वाळिर कळे फ़ुटतात, सुगंधी फ़ुलाचो वास भूंयतणेर पसरिलो आसता, सुरवां, सुर्ग्यां आनी पारिजातां फ़ुलां जमीनेचेर पडुन एक रत्नांची शेंदरी पातयळी अशें दिसता. वेग्वेग्ळी सुगंधान सैम एक यक्षलोक सृष्टी करता. आंब्याचे नवें फ़लांक इतलो तांबडो रंग एवुंक लागता आनी कोगुळ पंचम स्वरांत आपयता. व्हडले रूकार व्हडले पणस पिकुंक लागतात, भांगार आनी केंपाचे रंगाचे लोलकां सारके हरित आनी तांबडे काज झाडार लांबतात.

चैत्र मासाचे वर्णनेक दोन चित्रां हांगा दिल्यांत. एक १६वे सतमानांत रचयले कुमटाचे महालसा देवुळांत आसचे ‘चंद्रमंडल’ कोंकणी कावीकला प्रकार. एकचक्राचो पांच गोड्यानी/हिरणानी तांडच्या रथाचेर गोल आकाराचो आनी तरणें किरणाचो चंद्रबिंभ, ताचे मधींत शांत मुखमंडलाचो चंद्रपुरुष बसून भूमंडलाचो भोवंडी मारचो हो बिंभ चैत्र मासाक सूक्त आसा.

दूसरें ल्हान चित्र मेवार राजघराणेचे चित्रकारान १७वे शत्मानाचे आदींत रचयैलें आसा. हांतु चैत्र मासाचे सैमाचो उल्लास बरिलो वातवरण आनी ‘नायिका-नायक’ साहित्य प्रबेधांत राध-कृष्ण सरस चैत्र मासाक खूब सूक्त दिसता.

पूरविले कालांत आम लोक आनी राज घराणेचे चैत्र मासांत ‘वसंत उत्सव’ मानयताले. आयज देवुळांत हो केवल सांकेतिक ‘वसंत पूजा’ जावुन उरला. भास, साहित्य, संगीत, नृत्य इत्यदी गोष्टियो घडतालयो. ह्या मासाचो पुनवेचो चंद्रिम चित्रा नकेत्राचे सांगात उदेता आनी त्या खातिर ह्या मासाक चैत्र मास अशें नावं. संसार पाडवो मानयचो असलो शोभित चैत्र मास सगळ्यांक मानसोल्लास दिवो.